Overview
Bu rehberde Türkiye’de genelde Aykut Elmas için kısa montaj derlemeleri dışında genelde yapıldığını görmediğimiz ve pek tutmamış olan Half-Life SFX türünde kısa film yapımını anlatacağım.NOT: SFX yapmak çok zahmetli bir iştir çünkü yüzlerce ses dosyasını tanımak ve yerine göre işlemleri hızlandırmak için adından tanıyacak konuma gelmek gerekir. İyi bir SFX yapmak için herhangi bir video düzenleme programında belli bir seviyede olmanız gerekmektedir ve Half-Life evrenine, memelerine(mizahına) ve daha iyi sonuçlar için belli seviyede İngilizce bilgisine ihtiyacınız var. SFX yaptıkça bu işte ustalaşıp daha iyilerini yapabileceksiniz. Rehberde örnek olarak kendi SFX’lerimi göstereceğim ve ilk videom ile son videom arasında kıyaslama yapınca siz de zamanla gelişeceğinizi anlayacaksınız.
İhtiyacınız Olanlar
İşe Half-Life’yi indirerek başlayabilirsiniz. Şu anda Valve’nin yaptığı bir kampanya ile Half-Life: Alyx çıkana kadar oyun ücretsiz yani şimdi indirdiğiniz anda gerekli dosyalara erişiminiz oyuna sahip değilseniz bile ve bu kampanya sona erse bile devam edecektir yani acele edin. zaten oyunun dosya boyutu 1 GB’nin altında.
İkinci kritik malzemeniz de bir video düzenleme programı olacaktır. İnternette ücretli ya da ücretsiz onlarca program bulabilirsiniz. Ücretsiz bir program önerisi isterseniz Blender’i önerebilirim. Bu programın bir çok işlevi arasında video düzenleme de var. Bu program yardımıyla gerekli düzenlemeleri yapabileceksiniz.
Video için özel bir küçük resim oluşturmak istiyorsanız ve ücretsiz bir program lazımsa Paint 3D’yi öneriyorum. Sebebine daha sonra değineceğim.
Son olarak üzerinde çalışacağımız bir video bulmanız gerekiyor. Bu konuyu daha detaylı anlatacağım.
Paint 3D Hakkında
Bu programı önermiş olmamın sebebi, Windows 10 sahiplerinin bilgisayarında otomatik olarak yüklü oluyor. Bu programın kırpma, katmanın üzerine yeni fotoğraf ekleme gibi özellikleri, PNG oluşturup onu videoyla alakalı bir fotoğrafın üzerine yapıştırmamıza olanak tanıyacaktır. Ayrıca farklı fontlarda ve puntolarda yazı oluşturup 3. bir katman olarak oluşturduğumuz küçük resme de ekleyebileceğiz. En azından başlangıç için gayet kullanışlı bir program.
Half-Life İndirmek ve Gereken Dosyaları Tespit Etmek
Half-Life şu anda ücretsiz ve dosyaları bir kere elde ettiniz mi sonra satın almanıza gerek kalmaz. Bu rehberi Valve’nin Half-Life kampanyasından sonra okuyorsanız da oyun sık sık 2 liranın altına indirimlerle düşüyor. Ya da bir arkadaşınızdan dosyaları isteyebilirsiniz.
NOT: Talep olursa belki ileride rehberi güncellerim ve Half-Life ses dosyalarını bir bağlantıyla size sunarım fakat bunu yapmanızı önermem, ne kadar düşük ihtimal de olsa tanımadığınız kişilerden, kaynaklardan kesinlikle dosyaları elde etmeye çalışmayın. İndirdiğiniz dosyalar virüslü çıkabilir. Oyunu crackli indirmek için de aynı durum geçerli tabi ki. Özellikle bazı Türkçe kaynaklar bize Cs 1.6(genellikle yanında Half-Life dosyaları da gelir) sunarken kurulumu yaptığımızda muhtemelen anlaşmalı olduğu bazı internet tarayıcısı firmaları bilgisayarımıza biz istemeden kuruluyor, hatta sık sık reklamlar karşımıza çıkıyor, bazen de +18 görüntüler(ve siteler) reklam olarak bize gösterilebiliyor. Böylece indirimdeyken 2 lirayı çok gördüğümüz oyun için böyle şeylere katlanmamız gerekebiliyor. En kötü kısmı ise biz bunlara böyle sinir olup sonunda format atar ya da attırırken indirdiğimiz kaynak bizim üzerimizden bol miktarda para kazanabiliyor.
Half-Life’yi Steam üzerinden indirdiğinizi varsayıyorum. İhtiyacınız olan dosyaları bu konumda bulabilirsiniz: “[Steam’ın yüklü olduğu yer]/Steam/steamapps/common/Half-Life/valve/sound”
Buradaki “sound” klasörüne hızlı erişim için bir kısayol oluşturabilir ya da klasörü kolay erişeceğiniz bir yere kopyalayabilirsiniz. Size düzenli bir SFX klasörü oluşturmanızı öneririm.
Video/Klip Bulmak ve İndirmek
Bir SFX yapmak için ilk olarak üzerinde çalışacağımız bir video ya da klip bulmamız gerekiyor. Mümkünse işlenmemiş, reklamsız ve ilk kaynağından görüntü bulmaya çalışın. Bir SFX filmi genelde ortalama 2-3 dakika sürer. Tabi böyle bir kural yok istediğiniz uzunlukta SFX yapabilirsiniz. Hatta Vine tarzında SFX ya da SFX derlemesi de oluşturabilirsiniz. Fakat sıradan SFX’leri düşünürsek, genelde kısa yapımlardır. Bu yüzden çok uzun videolardan ya da kliplerden kaçının. Bazı video/klipleri kırparak içeriği istediğiniz sürede tutabilir ve ses efekti uyduramadığınız, gereksiz konuşma içeren ya da sıkıcı sahneleri kırpabilirsiniz.
“Peki ne tür bir klip bulmalıyım” diye düşünüyor olabilirsiniz. Evet buradan duydum o soruyu. Hemen cevaplıyorum: Aksiyon. Half-Life bir FPS oyunu yani çatışma, dövüş ve benzeri durumlar için bolca ses efekti içeriyor. Yarış tarzında bir SFX de yapılabilir fakat izleyiciyi tatmin edecek olaylar da yaşanmalı. Mesela bazı araçların kazaları ya da yarış esnasındaki çatışma, kovalama sahnesi gibi bir şeyi düzenleyecekseniz de zaten bolca ilginç ve komik/komik hale getirilebilecek sahneler bulunacaktır diye düşünüyorum.
Sonunda üzerinde karar kıldığınız videoyu daha önce biri SFX yapmak için kullanmış mı diye bir araştırmanızda fayda var. Başkasının yaptığı işi kopyalamamaya çalışın. Benim başıma bir kere gelmişti. Bir SFX videomu paylaştıktan bir süre sonra önerilenler bölümünde aynı sahneye benzer bir SFX yapmış birini gördüm. Benden çok kısa süre önce paylaşmış videoyu ve çok az izlenmiş bu yüzden daha önce farketmemiştim. Bu yüzden detaylı araştırmakta fayda var. Her neyse, seçtiğiniz videoyu indirmek için bir çok yol var(YouTube için konuşuyorum). İnternete “YouTube online video cutter” şeklinde bir arama yaparsanız videonun istediğiniz bölümünü keserek indirmenize izin veren bir site bulabilirsiniz. Ayrıca bir YouTube linkini göstereceğim şekilde düzenleyip bir video indirme platformuna ulaşabilirsiniz.
Örnek YouTube videosu: https://www.youtube.com/watch?v=ffZIP-XRZiQ
Bağlantının üstünü çizdiğim kısmını siliyoruz: [link]ube.com/watch?v=ffZIP-XRZiQ
Sonuç: [link]
Bunun dışında Torch adlı internet tarayıcısını da kullanabilirsiniz. Bu tarayıcıyı kısaca, modifiye edilmiş bir Google Chrome olarak tanımlayabilirim sanırım. Günlük kullanımınızı mevcut tarayıcınızla da yapabilirsiniz fakat bu tarayıcının video indirmek için sağ üst bölümünde bir butonu var. Bu sayede YouTube dışındaki videoları da ya da filmleri de indirebilirsiniz.
SFX Yapım Süreci
Rehberin bu bölümüne geldiğinize göre videonuzu buldunuz, indirdiniz, Half-Life’yi de indirdiniz ve ses dosyalarını tespit edip, belki de kendinize düzenli bir SFX klasörü oluşturdunuz. İkinci bir ekranınız varsa sıradaki işlemler çok daha kolay olacaktır.
İşe videonuzu, video düzenleme programına aktararak başlayabilirsiniz. Burada videonun görüntü ile sesi arasında bağ varsa bu bağı kaldırıp ses şeridini silin. Böylece sadece videonun görüntü şeridi elimizde olacak. Tabi eğer bir yandan videonun orijinal akışını takip etmek istiyorsanız videonun ses şeridini silmek yerine sadece sesini kısın. Böylece yerleştireceğimiz Half-Life ses efektleri hala net bir şekilde duyabilirsiniz. Ayrıca videoyu işledikçe, ses şeridini sona doğru kısaltabilirsiniz ya da kesebilirsiniz.
NOT: Oyunun müzikleri telifsizdir ve Half-Life dosya konumunda “Soundtrack” klasörü içinde bulunuyor.
Şimdi ilk defa “sound” klasörüne gireceğiz. Bu klasör içerisinde bir çok alt klasörler göreceksiniz. Bunların ne olduğunu anlamakta biraz zorlanabilirsiniz. Ben burada kısaca özet geçeyim:
agrunt: “Alien Grunt” uzaylı türünün ses dosyalarını içerir(footstep, pain, idle, react gibi).
ambience: Arka plan sesleri içerir. Bu uzakta gerçekleşen bir çatışma ya da bilgisayar sesleri gibi.
apache: Helikopter sesleri bu klasörde bulunuyor(roket, makineli tüfek sesleri hariç).
aslave: “Alien Slave” diğer adı “Vortigaunt” uzaylı türünün ses dosyalarını içerir.
barnacle: Tavandan dil benzeri bir yapı sarkıtıp buna yakalananları yukarı çekip yiyen bir uzaylı dostumuz vardı ya, işte onun ses dosyaları burada bulunuyor.
barney: Güvenlik görevlisi ses dosyalarını içerir(replikleri dahil).
boid: Xen bölümlerinde gördüğümüz, kısaca uzay kuşlarının ses efektlerinin klasörü.
bullchicken: Yeşil asit tüküren, değişik ağızlı arkadaşımızın ses efektleri burada.
buttons: Düğme sesleri bu klasörde.
common: Kelime anlamı ortak demek, bazı npclerin ve oyuncuların çıkardığı ortak sesler bulunuyor.
controller: “Alien Controller” uzaylı türünün ses dosyalarını içerir.
derbis: Farklı materyallerin darbe ya da kırılma sesleri, ışınlanma ses efektleri gibi çevresel sesler içerir.
doors: Kapı açılma, kapanma sesleri bu klasörde.
Fans: Fan, pervane, havalandırma sesi.
fvox: HEV zırhının sesli bildirimlerinin bulunduğu klasör.
garg: “Garganuta” uzaylı türünün ses dosyalarını içerir.
gman: Oyundaki takım elbiseli, gizemli karakterimiz “G-Man”ın ses dosyalarını içerir.
gonarch: Xen’in ilk bossfight bölümü olan Gonarch’ın Mağrası bölümündeki dev örümceksi yaratığın ses dosyalarını içerir.
hassault: Oyundan kaldırılmış olan, minigun kullanan bir askerin ses dosyaları burada bulunuyor.
headcrab: Kafaya atlayan küçük arkadaşımızın ses dosyalarının klasörü.
hgrunt: Askerlerin ses dosyaları buradadır.
holo: Genellikle oyunun eğitim bölümündeki hologram karakterin konuşmaları.
hornet: “Alien Grunt”ların silahının ses dosyaları(ateş etme sesi dışında).
houndeye: Ses dalgaları oluşturup hasar veren, sarı uzaylının ses dosyaları.
ichy: Köpek balığı benzeri uzaylının ses dosyaları burada.
items: Mermi, sağlık, zırh, fener gibi eşyalar hakkında bazı ses efektlerini içerir.
leech: Bazen bazı sularda denk geldiğimiz sülüklerin ses dosyaları.
misc: İçerisinde sadece bip sesi yapan bir dosya var.
nihilanth: Oyun sonu boss’unun ses dosyaları.
roach: Böcek yürüme, ölme ve ezilme ses dosyaları.
scientist: Bilim adamlarının neredeyse tüm ses efektlerinin bulunduğu dopdolu bir klasör.
squeek: Gördüğü her şeye saldıran küçük, böcek benzeri, karanın piranası diyebileceğimiz yaratıklar.
tentacle: Blast Pit bölümündeki 3 yeşil uzaylının her biri. Başka şekilde açıklayamıyorum.
tride: Oyunun başındaki trenin ses kaydı ya da yapay zeka sesleri.
turret: Taret sesleri(klasördeki fire olarak geçen dosya, helikopterin ateş etme sesi aslında)
UI: Oyunun ana menüsündeki butonların ses efektleri.
vox: Black Mesa anons sisteminin sesi.
weapons: Genelde silahlarla ilgili sesler.
x: Nihilanth ile ilgili daha fazla ses dosyası.
zombie: Zombi ses dosyaları.
En azından ilk SFX’inizi yaparken üstteki bilgiler size yardımcı olacaktır. Şimdi de ses efekti seçimini nasıl yapmanız gerektiğini konuşalım. Videonuz konuşmalarla başlayıp, dövüş ya da konuşmayla devam edebilir. Ya da bir araba yolculuğuyla başlayıp kavgaya dönüşebilir. İnternetten başkalarının SFX’lerini izleyerek fikir sahibi olabilirsiniz. Örnek bir SFX:
Kavga sahnelerinde yumruk seslerini levye ete vuruş sesleriyle(hitblood gibi bir dosya ismi olacaktır), yumruk ıska ya da savuşturma gibi sesleri levye ıska sesiyle(miss), araba seslerini tren sesleriyle, kol kırma gibi hareketleri de et parçalanma sesleriyle değiştirmenizi tavsiye ediyorum. Adım sesleri(step/footstep) üzerinde çok uğraştıran bir aşamadır. Bunları sabırla yaparsanız güzel sonuçlar elde edersiniz. Yoksa izleyici adım seslerinin düzgün olmadığından dolayı videodan kopabilir. Ayrıca bazı ses dosyaları uzun olabiliyor, ses bittiği halde bir süre daha boşluk olabiliyor ya da bir ses çok yavaş alçalarak bitebiliyor. Buna karşı gerektiği yerlerde bir ses bitmeden diğerine geçin ya da ses dosyası şeridinin sonundan kırpın. Konuşma sesleriyle ağız hareketlerini uydurmaya çalışın. Konuşma bulunan yerler için biraz İngilizce bilgisi çok işinize yarar. Absürt bir şey ortaya koymamak için konuşma seslerini dikkatli yerleştirin, gerekirse internetten manasını araştırın ya da birisine sorun. Ayrıca aksiyon sahnesine geçerken arkaya bir Half-Life aksiyon müziği de koymanızı öneririm. Tekrar söylüyorum, başkalarının SFX’lerini izleyin ve bu konudaki meme(mizah) hakkında bilgi sahibi olun. Son tavsiyem ise video düzenleme aşamasıyla ilgili. Saniyelik ses efekti koymanız gerektiği için, video düzenleme programında, önizleme ekranındaki videoyu durdurma butonunun bir sağında ya da bir solunda, bir frame yani bir kare atlamanızı sağlayacak butonlar olacaktır. Bunlar sayesinde tam istediğiniz noktaya ses efektini yerleştirebilirsiniz. Çok önemli bir taktik bu. Kesinlikle deneyin.
İlk SFX’inizi Bitirdikten Sonra ve Telif Hakkında
Tebrikler, ilk SFX’inizi yaptınız! Şimdi bunu en baştan bir izleyin. Videonuzun mükemmel olduğunu düşünene kadar düzenleyin ve tekrar izleyin. Elinizden geleni yapın. Son versiyonunu artık YouTube’ye yükleyebilirsiniz. Yüklemeniz bitti fakat o da ne! Telif mi? Evet yaptığınız videoya telif atılma ihtimali çok yüksek. Klibini aldığınız/indirdiğiniz firma/firmalar size telif atacaktır. Sakin olun, ve düzgün bir savunma yazısı oluşturup telife itiraz edin. Benim şu ana kadarki tecrübem şöyle ki yabancı firmalar telif hakkı itirazınızı haklı bulacaklardır. Fakat Türk kaynaklardan bu durumu hiç görmedim. Belki ben yanlış bir savunma yapmışımdır bilemem fakat en kötü ihtimalle başınıza gelecek şey videonuz telif yer. Sorun yok! Videonuz hala YouTube’de, hesabınıza bir yaptırım ya da uyarı yok. Sadece para kazanma hakkı, telif atan firmaya/firmalara ait. Zaten YouTube’de yeniyseniz para kazanmaya başlamak için bir fırın ekmek yemeniz gerekiyor.
Diyelim ki bu iş sizi sardı, ya da videolarınız tuttu. Yapmaya devam ediyorsunuz. Bir sonraki SFX, bir sonraki SFX… Bir geriye bakın derim. Artık bu işte uzmanlaştınız. Mesela kendimden örnek veriyim. Tabi ki uzman olduğumu kastetmiyorum fakat ilk videom ile son videom arasında bir karşılaştırma yaparsanız siz de ne demek istediğimi anlayacaksınız.
İlk videom:
Bu videoda bir çok şeyi amatörce bulabilirsiniz. Bu ilk SFX’imin bazı absürt hataları ve yanlışlıkları düzeltilmiş hali bir de. Eski kanalımın ilk videosuydu, bu kanala da biraz düzenleyip yükledim.
Bu da son videom:
Tabi ki bu videoda hata bulamazsınız demiyorum, SFX çok zahmetli bir iş ve bazı ses dosyalarının zamanlamalarını karıştırabiliyorsunuz fakat ilk SFX’im ile karşılaştırınca farkı anlıyorsunuz.
Sorularınız Olursa
Bu rehber bu kadar. Fakat mutlaka aklınıza yatmayan bir şeyler, sorularınız olacaktır. Discord[discord.gg] sunucuma gelip buradan SFX hakkında sorularınızı sorabilirsiniz. Steam’dan ya da Discord’dan ekleyip soru sormaya çalışmayın lütfen, eklemenizin önemli bir sebebi varsa profilime yorum olarak yazın. Ayrıca yorum olarak da soru sormayın lütfen.
Örnek SFX’ler
Kendi yaptığım SFX oynatma listemi buraya bırakıyorum, böylece nasıl şeyler yapabileceğiniz hakkında daha iyi fikir sahibi olabilirsiniz.